Het leek een lastig probleem: stel dat ik in een catalogus van een veilinghuis, al dan niet noordelijk, iets aantref dat ik de moeite waard vind om in KFN Nieuws aandacht aan te besteden, moet ik dat dan doen vóór of na de veiling? Als ik erover schrijf op het moment dat het object in kwestie nog geveild moet worden, zullen allerlei kwaaddenkende lieden zeggen dat ik het waarschijnlijk zelf heb ingebracht en zo de prijs probeer op te drijven, of ik word verdacht van nauwe banden met de veilinghouder, belangenverstrengeling, handel met voorkennis enz. Kortom, niets dan gezeur. In het andere geval, als ik er pas over schrijf als de veiling al achter de rug is, riskeer ik bozige opmerkingen dat ik dat ook wel eens eerder had kunnen zeggen, want dan had men tenminste nog mee kunnen bieden. Op zich gemakkelijk te pareren natuurlijk, want ze hadden zelf ook kunnen kijken. Hadden ze maar beter op moeten letten. Dus hoe je ook doet, het is nooit goed. Maar met de tweede categorie mopperaars valt aanzienlijk beter te leven dan met de eerste, bedacht ik. Achteraf maar dus.
In de afgelopen veiling van Allbooks Auctions in Groningen (de naam waarachter voorheen veilinghuis G. Postma schuilgaat) was een litho van Jan Wiegers opgenomen. Op zichzelf weinig spectaculair, aangezien het noorden wordt al jaren geteisterd door een schijnbaar onuitputtelijke voorraad Ploeggrafiek in alle soorten en maten. In verreweg de meeste gevallen betreft het late drukken en nadrukken, al dan niet geautoriseerd, en voor de enigszins gevorderde verzamelaar zijn ze dan ook nauwelijks interessant. Maar dit was een ander geval.
Het was een forse prent, uitgevoerd in hoofdzakelijk zwart en geel, waarvan de voorstelling werd gedomineerd door grillig gevormde bomen aan weerszijden van een bospad waarop twee figuren te zien zijn. Gesigneerd in potlood, met een wat vreemde uitsparing in de rand van het passepartout waar de toevoeging ‘Voor Job Hansen’ te zien is. Een zeldzaam blad, zeker, maar niet geheel onbekend. Het Groninger Museum bezit een nogal gehavend exemplaar, dat is afgebeeld in de Wiegers monografie, en bovendien is gedateerd ‘1923’. Op grond van het papier, de signatuur en de opdracht mogen we ervan uitgaan dat het hier gaat om wat in het jargon een ‘contemporaine druk’ heet, een afdruk die gemaakt is meteen of kort na het vervaardigen van de matrix, in dit geval de lithosteen. De catalogus vermeldt nog de prent afkomstig is uit de nalatenschap van Hansen, wat niet onwaarschijnlijk lijkt, omdat in dezelfde veiling ook nog een aquarel van zijn zoon Johan werd aangeboden.
Litho’s zijn bij de vroege Ploeg betrekkelijk zeldzaam. Dat zal in de eerste plaats een praktische reden hebben gehad: lithostenen zijn relatief duur. Het was goedkoper om te werken op een blok hout of een plaat zink Bovendien is het maken van een litho, zeker in meerdere kleuren, een omslachtig procedé en misschien dat de puur fysieke inspanning die nodig is om een afbeelding in een houtblok of een etsplaat over te brengen wel beter past bij de energie en de dynamiek die zo kenmerkend is voor de beste Ploegjaren. Een voordeel van een litho, althans voor verzamelaars, is wel dat, omdat de stenen meestal na gebruik weer werden afgeslepen om opnieuw te worden gebruikt, er geen nadrukken mee kunnen worden gemaakt en dat een litho dus bijna per definitie ‘uit de tijd’ is.
En de prijs? De catalogus gaf een inzetprijs van tweehonderd euro, wat wel erg laag is voor deze prent, maar zelfs in deze slechte markt halen goede stukken hun prijs, en dat gebeurde ook. De litho werd afgeslagen op 900 euro, wat betekent dat de koper inclusief het opgeld ruim 1100 euro moest neertellen. Niet echt een koopje dus, maar wel een goede prijs voor een goede prent.
NASCHRIFT
- Wiert Noorda maakt mij erop attent dat er van deze voorstelling ook een kleine variant bestaat, als ets. Hij is afgebeeld in het bekende Wiegers grafiekboekje uit de Domino-reeks, nr 7. Het pad heeft daar een bocht en de figuur staat meer op de voorgrond, maar verder is het duidelijk hetzelfde tafereel. Dank!
